Hamilelik Öncesi ve Sonrası Doğum Psikolojisi / Prenatal Psikoloji Nedir? Nasıl Geçer? Fiyatı Nedir?

Kadınların yaşamında gebelik, hem bedensel hem de ruhsal anlamda uyum gerektiren pek çok dönüşümü de içinde barındıran özel bir süreçtir. Vücutta meydana gelen hormonal ve biyokimyasal değişiklikler; duygusal dalgalanmalar, hassasiyet artışı ve fiziksel dönüşümlerle birlikte seyreder. Annelik kimliğinin şekillendiği bu dönemin sağlıklı yönetilmesi, hem bebeğin hem de kadının ruhsal iyilik hali açısından büyük önem taşır. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Opr. Dr. Gülşah Dalgacı, hamilelik süreci ile doğum sonrasına ilişkin psikolojik hazırlık ve adaptasyon konularını anlattı.

Prenatal Psikoloji Nedir?

Gebelik ve doğum sonrası dönemde, annenin aklında “Bebeğim sağlıklı olacak mı?”, “Doğum sürecini nasıl atlatacağım?” veya “Emzirme süreci nasıl ilerleyecek?” gibi soruların oluşturduğu kaygılar doğal bir süreçtir.

Ancak kimi zamanlar bu kaygılar yoğunlaşarak depresyon, anksiyete veya doğum sonrası uyum bozukluklarına dönüşebilir. Bu nedenle, hamilelik öncesi ve sürecinde psikolojik destek almak, annenin duygusal dayanıklılığını artırır ve sağlıklı bir anne-bebek bağının kurulmasına yardımcı olur.

Prenatal psikoloji; hamilelik öncesi ve sürecinde annenin ve ailenin psikolojik sağlığını desteklemeye, doğum ve sonrasına daha dengeli ve bilinçli bir şekilde uyum sağlamasına yardımcı olan bilimsel bir alandır.

Hamilelik Psikolojisi Nedir?

Hamilelik; bir kadının yaşamında hem fiziksel hem de ruhsal açıdan derin değişimlerin yaşandığı; kendinden bir canlı taşımaktan kaynaklanan mutluluk, heyecan ve sorumluluğun iç içe geçtiği kritik bir dönemdir. Bu süreç, anne adaylarında günden güne büyüyen bir karınla birlikte; göğüslerde hassasiyet, vücutta çatlaklar, mide bulantıları, baş dönmesi, iştah değişiklikleri, ciltte lekelenmeler, halsizlik ve sık idrara çıkma gibi belirtilerle kendini gösterir.

Meydana gelen hormonal değişiklikler ve duygusal dalgalanmalar, “hamilelik psikolojisi” adı verilen özel bir ruhsal sürecin ortaya çıkmasına yol açar. Hamilelik psikolojisi; kadının kişilik özellikleri, yaşam öyküsü, sosyal destek sistemi, ilişki dinamikleri ve ekonomik koşulları gibi birçok etkenden etkilenebilir. Her kadın bu süreci kendi yaşam koşullarına ve psikolojik dayanıklılığına göre farklı biçimlerde geçirebilir.

Hamilelikte Hangi Duygusal Durumlar Yaşanabilir?

Toplam 9 ay 10 gün (280 gün, 40 hafta) süren hamilelik sürecinde, anne adayları hem fiziksel değişimleri hem de yoğun duygusal dalgalanmaları eş zamanlı yaşar.  Bu hassas dönemde; hormonlardaki değişikliklerin yanı sıra doğum sürecine ilişkin belirsizlikler ve bebeğe dair sorumlulukların getirdiği kaygılar, çeşitli ruhsal durumların ortaya çıkmasına neden olabilir. Anne adaylarında sıklıkla gözlemlenen duygusal durumlar şu şekilde sıralanabilir:

Anksiyete (Kaygı): Geleceğe yönelik belirsizlikler, doğumla ilgili endişeler ve annelik sorumlulukları kaygı düzeyinin artmasına sebep olabilir. Gerginlik, huzursuzluk, çarpıntı, nefes darlığı, uyku bozuklukları ve odaklanma güçlüğü gibi bulgularla kendini fark ettirebilir. Örneğin, düşük yapma ya da doğum anına ilişkin korkular ve bebeğin sağlıklı olup olmayacağına dair endişeler, anksiyeteyi tetikleyebilir.

Depresyon: Hormonal değişimlerin, psikolojik baskıların ve çevresel faktörlerin etkisiyle duygusal çöküntü, ilgi kaybı, umutsuzluk, korku, enerji azalması ve karar verme güçlüğü gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Örneğin, istenmeyen bir gebelik ya da eşler arasındaki ve diğer aile üyeleriyle ilgili sorunlar, hamile kadınlarda depresyona zemin hazırlayabilir.

Duygusal Dalgalanmalar ve Stres: Ruh hâlinin kısa sürelerde ani biçimde değişmesi, aşırı hassasiyet veya öfke patlamaları şeklinde dikkat çekebilir. Günlük yaşamda stres düzeyinin artması, hem psikolojik hem de fiziksel yorgunluk hissini yükseltebilir. Örneğin, hormon seviyelerindeki ani değişimler dolayısıyla hamile kadınlarda sebepsiz ağlama ya da öfke patlamalarıyla karşılaşılabilir. Doğumla ilgili endişeler ruh hâlinde ani iniş çıkışlara neden olabilir.

Psikolojik Yorgunluk: Uzun süren stres ve duygusal zorlanma neticesinde zihinsel tükenmişlik, motivasyon kaybı ve içsel boşluk hissi meydana gelebilir.

Beden İmajı Problemleri: Kilo artışı ve fiziksel görünümdeki değişiklikler, anne adayında özgüven azalması ve beden algısında olumsuzluklar yaratabilir.

Hamilelik Öncesinde Kadınların Psikolojik Durumu Nasıldır?

Hamilelik öncesi ve süreci, kadınlar için hem fiziksel hem de ruhsal açıdan önemli bir dönemdir. Hamilelikle birlikte ortaya çıkabilen ve doğuma kadar sürebilen doğum öncesi depresyonun (prenatal depresyon) süresi ile şiddeti; kişisel etkenlere, eş desteğine ve uygulanan tedavi yöntemlerine göre değişiklik gösterebilir. Anne adayları, sağlıklı bir gebeliğe ve bebeğe hazır olmak amacıyla hem bedenlerini hem de psikolojik yapılarını gözden geçirir, bu süreçte çeşitli önlemler alarak kendilerini doğuma hazırlar.

Ruhsal Durumlar Çeşitlidir: Anne adaylarının hamilelik öncesinde yaşadığı ruhsal durumlar çeşitlidir. Genellikle annelik duygusu, sağlıklı bir bebek dünyaya getirme sevinci ve heyecan ön plandadır.

Kaygılar Normal Karşılanır: Bebeğin sağlığı, gebelik süreci ve doğumla ilgili hafif kaygılar ve belirsizlikler, genellikle doğal karşılanır. Ancak bu endişeler aşırıya kaçarsa depresyon veya anksiyeteye yol açabilir.

Beden Algısı ve Özsaygı: Bu dönemde kadınların beden algısı ve özsaygıları farklılaşabilir. Bazıları vücutlarındaki değişiklikleri kolayca kabul ederken, bazıları zorlayıcı bulabilir.

Beslenme Alışkanlıkları: Hamilelik öncesi psikolojik hazırlık, duygusal durumlarla sınırlı değildir. Kadınlar, beslenme düzenlerini uzman diyetisyen önerisi doğrultusunda belirleyerek vitamin takviyeleri alabilir ve bedenlerini gebeliğe hazırlayabilirler.

Egzersiz: Doktorların öngördüğü çerçevede yapılan düzenli egzersizler, fiziksel sağlığı destekler ve anne adayının enerji seviyesini artırır.

Bu kapsamlı hazırlık; anne adayının hem ruhsal dayanıklılığını pekiştirir hem de hamilelik sürecine daha bilinçli ve dengeli bir şekilde girmesine katkı sunar.

Hamilelik Sonrasında Anne Adaylarının Psikoloji Nasıl Olur?

Doğum sonrası dönem, anne için fiziksel iyileşme kadar ruhsal uyumun da gerekli olduğu hassas bir süreçtir. Hormonal değişiklikler, uyku düzensizlikleri ve yetersiz sosyal destek gibi etkenler nedeniyle doğumdan sonraki birkaç hafta içinde doğum sonrası depresyon (postpartum depresyon) gelişebilir. Bu sürecin süresi ve şiddeti, kadının yaşam tarzına, aile desteğine ve çevresel koşullara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Depresyona dair işaretler fark edildiğinde, bir uzmandan profesyonel destek almak büyük önem taşır. Doğum sonrasında annelerde genellikle şu psikolojik ve duygusal durumlar gözlenebilir:

Duygusal Değişimler: Kaygı, depresyon, heyecan, hüzün, hassasiyet gibi dalgalanmalar görülebilir.

Annelik Rolünü Benimseme: Kendini tanıma, bebekle bağ kurma, emzirme ve bebeğin ihtiyaçlarını karşılama süreci zaman alabilir.

Destek İhtiyacı: Eş, aile üyeleri, arkadaşlar veya uzmanlardan duygusal destek alma gereksinimi artabilir.

Fiziksel Yorgunluk: Uykusuzluk, halsizlik ve genel enerji düşüklüğü sıkça yaşanabilir.

Hamilelik Sürecinde Psikolojik Denge Nasıl Korunur?

Hamilelik, hem anne hem de baba adayları için fiziksel ve ruhsal değişimlerin yoğun biçimde yaşandığı bir süreçtir. Hamilelik sürecinin daha sağlıklı ve dengeli geçirilmesi için şu adımlar faydalı olabilir:

Hamileliğe Ruhsal ve Bilinçsel Hazırlık: Çiftlerin hamilelik öncesinde ve sürecinde doğum, bebek bakımı ve ebeveynlik konularında kitaplar okumaları, eğitimlere katılmaları ve uzman görüşlerinden yararlanmaları olası sorunlara karşı daha bilinçli bir yaklaşım kazandırır. Bu hazırlık, anne adayının kendini güvende ve hazır hissetmesine katkı sağlar.

Bedensel ve Ruhsal Hareketlilik: Düzenli egzersiz yapmak, hem fiziksel hem de ruhsal iyilik hâlini destekler. Yürüyüş, yoga, nefes egzersizleri veya yüzme gibi aktiviteler endorfin salgısını artırarak ruh hâlini dengeler ve stresi azaltır. Uygun egzersiz türleri için mutlaka doktora danışılmalıdır.

Yeni Hobiler Edinmek: Duygusal dengeyi korumak ve zihinsel rahatlama sağlamak amacıyla resim yapmak, müzik dinlemek, doğa yürüyüşleri yapmak veya el işiyle uğraşmak gibi keyifli aktiviteler bu süreci daha huzurlu hale getirebilir.

Aile ve Uzman Desteği Almak: Hamilelik döneminde duygusal destek büyük önem taşır. Eşin, aile bireylerinin ve yakın çevrenin anlayışlı yaklaşımı anne adayının kaygılarını azaltır. Bununla birlikte, depresyon veya yoğun stres belirtileri görüldüğünde bir psikolog ya da psikiyatrdan profesyonel destek almak iyileşme sürecini hızlandırır.

Prenatal Psikoloji Hizmetlerinin Fiyatları Nasıl Belirlenir?

Doğum öncesi ve sonrası psikolojik danışmanlık ücretleri; uzmanın deneyimi ve uzmanlık düzeyi, seans süresi ve sıklığı, hizmetin bireysel mi yoksa grup şeklinde mi verildiği, danışmanlık yöntemi (yüz yüze, online veya hibrit) ile danışmanın bulunduğu şehir ve klinik/merkez altyapısına göre değişiklik gösterebilir.

Hamilelik Öncesi ve Sonrası Doğum Psikolojisi Eğitimleri Verdiğimiz İller

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Opr. Dr. Gülşah Dalgacı, Adana başta olmak üzere; Mersin, Osmaniye, Hatay, Gaziantep, Kayseri, Şanlıurfa, Konya, Kahramanmaraş ve Niğde illerinden gelen hastalarına hamilelik öncesi ve sonrası doğum psikolojisi eğitimleri sunmaktadır.